Lisansüstü Tez Sınav Süreçleri
Lisansüstü yani 4 yıllık fakülte eğitiminden sonraki programlarda ders dönemi içerisinde ve tez savunma sürecinde lisansüstü tez sınav süreçleri takip edilmek durumundadır. Uygun zamanlarda gerekli işlemler yapılıp sınava girilmezse, söz konusu dersten kalma durumu söz konusu olacaktır. Böyle bir durumda ise dönem uzatma durumu söz konusu olabilir. O halde lisansüstü tez sınav süreçleri sıkıp takip edilmeli ve gerekli işlemler bizzat öğrenci tarafından yapılmalıdır. Derslerden sonra tez yazma aşamasında ise prosedürler biraz daha farklı ilerler. Çünkü lisansüstü tez sınav süreçleri savunma biçiminde olmaktadır. Yani öğrenci bir sunum ile yaptıklarını anlatmakta ve jürinin karşısında tezini gerçek manada savunmak suretiyle onları ikna etmeye çalışmaktadır. Lisansüstü diğer kategorilerle alakalı olarak bilgilere aşağıda farklı alt başlıklarda ulaşabilirsiniz.
Tez Tartışma Yazım Süreci
Tez hazırlama aşamasında önemli başlıkları ifade ettiğimizde bunun içerisinde tez tartışma yazım süreci olmaması mümkün değildir. Herhangi bir akademik çalışmanın içeriğinde mutlak suretle tez tartışması bölümü bulunmalı ve çok uzun olmayacak şekilde bu kısım hazırlanmalıdır. Peki bu bölümde hangi bilgilere yer verilir? Kısa ve öz şekilde yanıt verecek olursak tez tartışma yazım süreci aşamasında elde edilen bulguların literatürdeki aynı başlıkta veya benzer başlıktaki çalışmalarla kıyaslanması işlemi yapılır. Dolayısıyla sizin elde ettiğiniz sonuçların başka çalışmalarla benzer veya farklı sonuç verip vermediğini tespit etmeniz ve takip eden cümlede ise ilgili sonuçların benzer veya farklılık gösterdiğini ortaya koymanız gerekir. Tartışma başlığından da anlaşılacağı üzere benzer konularda veya farklı konularda ne gibi bilgiler elde ettiğinizi somut biçimde ortaya koymanız yeterli olacaktır. Kısacası tez tartışma bölümü yukarıda anlatılan şekilde meydana getirilir ve herhangi bir akademik çalışma içerisinde mutlak suretle bulunması istenen başlıklar arasında yer alır. Hatta lisansüstü tez sınav süreçleri içerisinde üzerinde en fazla durulacak başlıklardan birisi olması nedeniyle özenle hazırlamak gerektiğini hatırlatmaya gerek bile olmadığını düşünüyoruz. Geride kalan dönemlerde belki de bundan 20 yıl önce böyle bir başlık yoktu ancak 2024 yılı içerisinde bulunduğumuz düşünülürse tezlerde böyle bir bölüme yer verilmesi sıklıkla tercih edilir hale gelmiştir. Bize göre de yöntem, sonuç, özet ve tartışma bölümü bir tezin en önemli kısımlarını meydana getirir. Sizin çalışmanızdaki elde edilen sonuçların anlamlı veya anlamsız olduğu pek çok insanın zihninde bir mana ifade etmeyecektir. Bu manayı anlamlandırmak ve benzer çalışmalarda elde edilen sonuçları kıyaslamak açısından tez tartışma yazılması düşündüğünüzden çok daha fazla önemlidir. Böylece elde ettiğiniz sonuçların insanların zihnine daha fazla anlamlı hale geldiğini ve daha anlaşılabilir olduğunu gözlemleyeceksiniz.
Tez Savunması Süreçleri
Üzülerek belirtmek gerekir ki bir tezin güzel şekilde meydana getirilmesi ve bunun danışman tarafından imzalanması başarılı olması için kendi başına yeterli değildir. Peki tezin başarılı olması için ne yapılmalıdır? Açıkçası ülkemizdeki prosedürler açısından konu hakkında bilgi verecek olursak, tezin danışman tarafından onaylanıp enstitüye teslim edilmesi neticesinde tez savunması süreçleri aşamasının yerine getirilmesi gerekir. Tez savunması süreçleri dediğimiz işlem yapılmış olan çalışmanın yüksek lisans veya daha alt seviyelerde üç kişilik jüri, doktora düzeyinde ise beş kişilik jüri karşısında yapılan çalışmanın anlatılmasıdır. Elbette tek başına anlatım yapmanız başarıyla ilgili tezi savunmanız açısından ve özellikle de lisansüstü tez sınav süreçleri açısından yeterli olmayacaktır. Karşınızdaki jüri heyeti sizin hipotezlerinizi çürütmek adına çeşitli eleştiriler verecek ve sizden bunlara göğüs germeniz beklenecektir. Eğer siz bilimsel açıdan jüri heyetine ikna edemez ve onların söylediklerine karşı sessiz kalır ya da mantıksız yanıtlar verirseniz tezin kabul edilmeme durumu dahi söz konusu olabilir. Buna ek olarak jüri heyeti çalışmanızla alakalı çeşitli sorular yöneltebilir. Hatta çalışmayla doğrudan alakalı olmayan soruların yönetildiğini de gözlemliyoruz. Her halükarda sorumlu öğrenci olarak sizin bu sorulara yanıt vermeniz ve ilgili kişiyi ikna etmenizi beklenmektedir. Jüri heyetinde yer alan kişiler ikna edemezseniz tezin başarıyla kabul edilmesi mümkün olmayacaktır.
Tez Jürisine Karşı Sınav
Danışman tarafından onaylanmış tezin teslim edilmesi neticesinde bildiğiniz üzere savunma aşaması resmi olarak başlamıştır. Tez savunma aşamasında lisans ve yüksek lisans düzeyi için üç, doktora düzeyi için ise beş kişilik tez jürisine karşı sınav vermeniz gerektiğini biliyor muydunuz? Tez jürisi oluşturma aşaması ile alakalı öğrencinin yapabileceği herhangi bir işlem yoktur. Yapmanız gereken lisansüstü tez sınav süreçleri hakkında bilgi elde etmek ve buna göre hazırlıkları tamamlamak olmalıdır. Yasal açıdan tek yapmanız gereken akademik takvimde ilan edilen sürecin sonuna dek çalışmanızı danışmana imzalatmanız ve enstitü veya fakültedeki ilgili birime teslim etmenizdir. Bu işlemleri gerçekleştirmenizle birlikte öğrenci olarak tez savunması aşaması ile alakalı tek yapabileceğiniz hazırlık işlemleridir. Arka planda fakülte ya da enstitü prosedürleri ilerletmek ve içerisinde biri danışman hocanız ve geriye kalanların ise bölümden ya da diğer programlardan farklı hocaların yer aldığı bir jüri ataması işlemlerini başlatmaktır. Jüri üyeleri farklı üniversitelerden olabilir. Özellikle de doktora düzeyi çalışmalarda en az bir kişinin ayrı bir birimde olması ve farklı bir üniversitede çalışıyor olması tercih edilir. Bunun temel nedeni bağımsız şekilde çalışmayla alakalı durumu netleştirmektir. Dolayısıyla arkadaş grubunun jüride yer almaması gibi bir düşünce olduğunu ifade edebiliriz. Kısacası enstitü veya fakülte çeşitli prosedürleri takip etmek suretiyle belirli bir jüri grubunu oluşturur ve eğitim gördüğünüz programa göre sayıyı netleştirir. İlan edilen tarihte tez jürisine karşı sınav vermek adına belirtilen yer ve konumda hazır olmak suretiyle savunma aşamasına geçersiniz. Genellikle lisansüstü tez sınav süreçleri içerisinde hazırlık maksadıyla PowerPoint sunusu hazırlanır ve tezin öz bilgileri karşı tarafa anlatılır. Sonrasında soru-cevap kısmına geçilir ve işin Türkçe’si size tezle alakalı bazı sorular yöneltir. Onları ikna edecek şekilde yanıtlar verdiğiniz takdirde başarıyla jüri karşısında tezi savunmanız mümkündür.
Lisansüstü Tez Sınav Sonuçları
Bilgilendirme yayınlarının her birinde gözlemlediğiniz üzere üzerinde sıklıkla durduğumuz bölümlerden birisi lisansüstü tez sınav sonuçları olarak görünmektedir. Bu bölümde ağırlıklı olarak çalışmanın amacı doğrultusunda ne tür sonuçlar elde edildi ve beklenen sonuçlar gerçekleştirildi mi sorusuna yanıt aranır. Ayrıca tez sonuçları kısmında ek olarak önerilerle ilgili bilgilerde paylaşılır. Öneriler kısmında genel olarak bilgi verilebileceği gibi araştırmacılara, uygulayıcıları veya kanun koyucuya çeşitli öneriler affedilebilir. Bu konu çok önemli olmamakla birlikte danışman öğretim üyesinin tavsiyesine göre önerileri şekillendirmek gerektiğini düşünüyoruz. Bildiğiniz üzere tez yazın sürecinde genellikle 70 ile 100 sayfa arasında bir çalışmadan söz edilir. Doktora düzeyinde meydana getirilen tezler araştırma dışında bırakılırsa bu sayfa aralığı genellikle kabul gören miktardır. Bunun içerisinde lisansüstü tez sınav sonuçları kısmı genellikle iki veya üç sayfada bitirilir. Anlatılanlardan hareketle sizin meydana koyacağınız en önemli bilgilerden biri olmasına karşın çalışmanın maksimum yüzde üçünü oluşturduğunu anladığınızı düşünüyoruz. O halde bu kadar kısa bir süreçte gereksiz hiçbir bilgiye yer vermemeli ve çalışmanın sonucunda elde edilen bulguları somut biçimde ortaya koymalısınız. İlgili bölümü meydana getirirken sık yapılan hatalardan birisi de bulgulardaki gibi yüzde veya sayı olarak pek çok bilgiyi ortaya koymaktır. Açıkçası bu durumda bulguları kopyalamış olacağınızdan dolayı bu tür bir sonuç ifadesi genellikle beklenmez. Lisansüstü tez sınav süreçleriyle alakalı rakamlar paylaşmak yerine genel manada sonuçların ne anlam ifade ettiğini ortaya koymanız gerektiği su götürmez bir gerçektir. Bu çerçevede lisansüstü tez sınav sonuçlarından önce ilgili bölümü yukarıda anlatılan biçimde meydana getirmeniz gerekir. Son olarak sonuç kısmında kaynak gösterilmez. Dolayısıyla çok kısa olacak bu bölümde gereksiz bilgilere yer verilmesi ve lafın uzatılması hiçbir durumda tercih edilmez. Mümkün olduğu taktirde iki sayfada tamamlamanızı tavsiye ettiğimiz bu bölümle alakalı anlatılanları dikkate aldığınız taktirde tam olarak istenen şekilde bir sonuç kısmı yazmış olmanız kuvvetle muhtemeldir. Sonuç olarak lisansüstü tez sınav süreçlerinde mümkün olan en iyi notu almak için, konunuzla alakalı birkaç tez örneğini kontrol ederseniz anlatılanların zihninizde daha belirgin şekilde oluşması mümkün hale gelecektir.
