Tez Geliştirme
Tarafsız olarak konuya yaklaşmak gerekirse tez geliştirme dediğimiz kavram çok farklı manalar içermektedir. Açıkçası bu tür başlıkları gördüğümüzde acaba öğrenci tam olarak neti kastediyor diye düşünmüyor değildir. Bazı kimseler tez geliştirme dediğinde, mevcutta var olan bir çalışmanın kaynak bakımından zenginleştirilmesini kastediyor olabilirken, bir başkası ise tezi meydana getirmeyi kastediyor olabilmektedir. Kısacası amaç her şekilde bilimsel araştırmanın oluşturulması ve/veya geliştirilmesidir. Süreçle ilgili olarak tam manası ile neyi hedeflediğiniz temel belirleyici olacak olmakla birlikte, aslında bilimsel çalışmaların oluşturulması hakkında ana hatlarıyla konuya halim olmanız yeterlidir. Bu makale içerisinde tez geliştirme hakkında genel bilgiler paylaşılacaktır. Devamında ise konuyla ilgili benzer başlıklar okuyucunun bilgilendirilmesi amacıyla ortaya konulacaktır.
Tez Yazımında Etik Kurallar
Tez, süreli yayın, dönem projesi, bildiri, sempozyum tutanakları ve kitaplar dahil olmak üzere aklınıza gelebilecek bu yayınların her birisi akademik kategorisi altında değerlendirilebilir. Dolayısıyla tez yazımında etik kurallar denildiğinde aslında bu kategorilerin her birisini dikkate almak gerekmektedir. Bu bilgiyi paylaşıyoruz çünkü tezle alakalı anlattığımız her şey yukarıda bahsettiğimiz kriterlerin her birisi için aynı şekilde geçerli olmak durumundadır. Dolayısıyla sizin yüksek lisans dönem projesi yazan biri olduğunuzu varsayarsak; tez için anlatılanlar benim için de geçerli mi derseniz yanıtınız doğrudan evet olacaktır. Kısacası tüm akademik çalışmalar aynı şekilde hazırlanır ve temel prensipler ve ilkeler her zaman için aynı şekildedir. Bu bilgiyi paylaştıktan sonra tez yazımında etik kurallar adı altında bazı detayları size aktarmak istiyoruz. Örnek vermek gerekirse öncelikli olarak ortaya konulan bilgilerin tamamı referansa dayandırılmak durumundadır. Herhalde toplumda yetişkin insanların her birisi suyun 100°’de kaynadığını bilir. Ancak siz tez yazıyorsanız bu konudaki bilgiye kaynaksız şekilde yazamazsınız. İşte akademik çalışmalarla alakalı en basit anonim bir bilginin dikkate alınması sizi başarıya götürecek en temel ilkeler arasında yer alır. Elbette kaynak gösterilmemesi gereken özet, giriş ve sonuç kısımlarında yer alan bilgilerin her birisi tamamen araştırmacıya ait olmak durumunda olduğundan dolayı yorum getirilmez. Eğer danışman hocanız tez geliştirme istiyorsa mutlaka üst kısımda anlatılanları dikkate alınız. Benzer şekilde çalışma içerisindeki araştırmacı yorumlarına kaynak göstermeye gerek yoktur. Örnek vermek gerekirse siz çalışmanızın içerisine bir görsel eklediğinizde bununla alakalı durumu değerlendirirken, yukarıdan anlaşılacağı üzere veya aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi yorumlar getirirseniz bunlarla alakalı doğal olarak kaynak göstermeniz gerekmez. Bazı durumlarda danışman ne şekilde çalışmayı inceliyor merak ediyoruz. Çünkü bunlara dahi kaynak gösterilmesini talep ediyor. Genel manada bahsettiğiniz gibi bazı danışmanlar aşırı ilgisiz olurken, bazıları da böyle gereksiz kısımlara kaynak gösterilmesini talep etmek gibi mantıktan uzak taleplerde bulunabilmektedir. Kısacası detaylı olarak ifade edilen kısımlar haricinde mutlak suretle referansların ortaya konulması bir zorunluluktur. Takip eden aşamada ise tez yazımında etik kurallar açısından durma yaklaşıldığında sürecin tamamını çalışma sahibi olarak sizin yerine getirmeniz gerekmektedir. Kısmi olarak bazı kısımlarla alakalı destek almanız mümkün oluyor olsa bile özellikle literatür aşamasında kendinizle ilgili kısımları yapmanız beklenmektedir. Yine de kaynak zenginleştirme veya tez geliştirme açısından problem yaşarsanız alternatif hizmetleri gözden geçirebilirsiniz. O halde bunları bir başkasına yaptırmak etik ilkelerle bağdaşmaz. Ayrıca başkasına ait eserlerin kendimizin gibi ortaya konulması yine aynı şekilde tez yazımdaki etik ilkelerle hiçbir durumda bağdaşmaz. Bunları yerine getirdiğiniz takdirde geriye kalan metodoloji kısmı hakkındaki etik kurallardır. Metodoloji kısmında insan ve hayvan üzerinde yapılan deneylerle ilgili çalışmaları etik kurul başvuru formu onay almak suretiyle gerçekleştirirseniz zaten size gerekli bilgiler verilecektir. Böylelikle etik açıdan problem teşkil etmeyen akademi çalışmaları meydana getirmenize imkan doğacaktır.
Tez Yazımında Dilin Geliştirilmesi
Dilimiz Türkçe’nin en güzel avantajlarından birisi mesleki ve teknik açıdan çok fazla halk dilinden ayrılmamasıdır. Oysa İngilizce dilinde böyle mi? İngilizce kursuna gittiğimizde dersimize giren İngiliz bir öğretmene, tıbbi terimler içeren bir makale gösterdiğimizde bu benim uzmanlık alanıma girmiyor, Türkçe’ye çeviremem hatırlıyoruz. Oysa Türkçe’de teknik olarak bilgileri bir kenara koyacak olursak ilgili yayınlarda ne demek istendiği hemen hemen herkes tarafından anlaşılabilir. Şanslıyız ki Türkçe dilinde halk dili ile teknik açıdan akademik dilin inanılmaz farklı olduğunu ifade etmek mümkün değildir. Elbette farklı alanlarda kullanılan dillerle alakalı farklı yapısal kullanım söz konusudur. Örnek vermek gerekirse tez yazımında dilin geliştirilmesi açısından bakıldığında pasif bir dil kullanılması gerekmektedir. Pasif dil kullanabilmenin temel koşulu edilgen cümleler kurmaktır. Örnek vermek gerekirse yapılan araştırmalarda görüldüğü üzere veya buradan elde edilen sonuçlardan anlaşıldığı üzere gibi cümleler kurulur. Dolayısıyla etken cümlelere yer verilmez. Etken cümleler açısından duruma baktığımızda bu araştırmayı yaptım, böyle olduğunu düşünüyorum veya böyle olduğunu tespit ettim gibi yorumlar hiçbir durumda tercih edilmez. O halde akademik çalışmalarda tercih etmeniz gereken dil pasif bir dil olacaktır. tez geliştirme noktasında hizmet veren herkes bu anlatılanları mutlaka uygulamak durumundadır. Hayatımızda kullanım açısından bakıldığında ise haber bültenlerinde kullanılan dil akademik çalışmalarda yani tez yazımında dilin geliştirilmesi için zengin bir kelime dağarcığı gerekir. Böyle durumlarda sizin anlaşılıyor, görülüyor tespit ediliyor veya yorumu çıkarılabilir gibi cümlelerle ilgili çalışmaya hazırlamanız gerekmektedir. Elbette bunun dışında çetrefilli ve karmaşık cümleler ile aşırı miktarda teknik kelimeler kullanılması akademik çalışmalarda tercih edilen bir durum değildir. Bunun yanında dilin doğru şekilde tercih edilmesi ve okuyucunun ilgisini çekecek şekilde kurgulanması, elbette ki akademik çalışmalarda yüksek oranda tercih edilir ancak, bu daha çok yazma yeteneği ile alakalı bir konu olduğundan dolayı bilimsel araştırma ile ilgili çalışma yapan insanların konuyla ilgili yüksek teknik düzeyde olduğunu ifade etmek %95 oranında mümkün değildir. Hatta anlatılanlar tez geliştirme hususunda profesyonel yardım verenler için ya da akademisyenler için dahi maalesef ki geçerli olabilir. Bahsi geçen yeterliliği sağlayacak belirli düzeyde akademisyen vardır ancak çok büyük kısmının bu denli üstün yeteneği olduğunu düşünmüyoruz. Zaten böyle olanlar çeşitli yayınlarla okuyucu karşısına çıkmaktadır. Ancak bizim ilgi alanımız bilimsel yayınlar olduğundan dolayı bu tür bir beklenti içerisine girmemenin daha gerçekçi bir yaklaşım olduğunu ifade etmek gerekmektedir.
Tez Öneri Formu Geliştirme
Hangi düzeyde eğitim görüyor olursanız olun tez öneri formu geliştirme hazırlığı aşamasını mutlak suretle dikkate almanızı tavsiye ediyoruz. Çoğu durumda sisteme girilmesi gereken bilgiler olarak görülen tez öneri formu hazırlama, aslında düşündüğünüzden çok daha fazla anlam ihtiva etmektedir. Çünkü burada gerçek manada ve doğru şekilde bir öneri formu hazırlarsanız emin olunuz ileride karşılaşılması muhtemel problemler hakkında fikriniz olacaktır. Bunun yanında gerçekten hayal ettiğiniz gibi bir çalışma ortaya çıkarabilecek misiniz? Bu konuyu tespit etmeniz adına son derece faydalı belgeler olduğu yorumunu getirebiliriz. Kısacası önerimiz şudur ki tez öneri formu hazırlama aşaması geldiğinde bu süreci ciddiye alınız ve gerçek manada bilimsel ilkelere bağlı olarak bu dokümanı meydana getiriniz. Tez geliştirme yaparken anlatılanların hepsi yukarıdaki biçimde geçerlidir. Anlatılan şekilde yaptığınız taktirde tez yazma süreci içerisinde karşılaşılması muhtemel problemleri tespit etmeniz mümkün olacaktır. Ayrıca araştırmanın yönteminin ne şekilde olacağı somut biçimde ortaya koyulduğundan dolayı, burada ciddi bir problem yaşıyorsanız konu başlığınızı revizyona uğratmanız gerektiğini göreceksiniz. Bazen karşılaştığımız üzere, insanlar literatür bitirdikten sonra araştırmayla alakalı bir ölçek bulamadığından şikayet etmektedir. Oysa gerçek manada hakkını vererek tez öneri formu geliştirme hazırlığı işlemini yerine getirmiş bir öğrencinin, literatürü yazana kadar uygun anket olup olmadığını çoktan biliyor olması gerekmez miydi? Emin olun bu gibi problemler benim karşıma çıkmaz diye düşünenlerin pek çoğunun başına anlatılan şekilde farklı olaylar gelmiştir. Kısacası bahsi geçen problemleri ortadan kaldırabilmek için öneri formunun doğru şekilde hazırlanması büyük önem arz etmektedir. Sonuçta tez öneri formu ile alakalı yapılacak çalışmalar size önemli faydalar sağlayacaktır. Tez geliştirme ve/veya tez öneri formu hazırlama prosedürlerini bir iş yükü olarak düşünmekten ziyade, meydana getireceğiniz çalışmanın alt yapısı olarak düşünürseniz ileride rahat edecek yine siz olursunuz. Böylece ilgili aşamayı ciddiye aldığınız için iş yükünü önemli düzeyde azaltmanın keyfini sürersiniz. Aksi durumda tez yazma işlemleri gerçek manada can sıkıcı bir hale evrilebilir.
