Tez Hazırlama Yöntemleri
Lisans programlarında tez hazırlama ile ilgili aşamalar genellikle çok ciddiye alınmaz. Danışmanlar da şunu bilir ki; belirli bir araştırma yetisi kazanması maksadıyla verilen bu çalışmalar hakkında bazı detaylar görmezden gelinebilir. Bu durum lisans çalışmalarında kabul edilebilir olsa da yüksek lisans ve doktora düzeyi programlarda tez hazırlama yöntemleri açısından hatalara daha kısıtlı düzeyde tolerans gösterilir. Açıkçası bu durumu son derece doğru buluyor ve tez hazırlama yöntemleri hakkında lisansüstü öğrencilerinin bilimsel manada olması gerektiği gibi çalışmalar meydana getirmesi gerektiğini düşünüyoruz. Çünkü artık belirli bir olgunluğa erişilmiş ve bilimsel manada belirli bir kapasiteye ulaşılmıştır. Bu bilgiden hareketle insanların intihal bir çalışma meydana getirmesine kesinlikle göz yumulmamalıdır. Uygulama açısından bakıldığında ise ülkemizdeki durumun maalesef kötü olduğu görülmektedir. Çünkü bilimsel çalışmayla alakalı öğrencileri bir kenara bırakacak olursak akademisyenlerinin dahi ne yapacağı konusunda kesin bilgilere sahip olmadığını ifade edemeyiz. Elbette konuyla alakalı mükemmel bilimsel araştırmalar yapan akademisyenler vardır. Ancak bizim burada ifade etmeye çalıştığımız ülke genelindeki tüm sistemin standart biçimde herkes tarafından biliniyor olması gerektiğidir. Dolayısıyla da akademisyenlerin eğitimi açısından da durum önemli soru işaretleri içermektedir.
Özgün Bilimsel Araştırmanın Formülü Nedir?
Paylaşılan tüm bilgilendirme yayınlarında özgünlük konusuna vurgu yapılmaktadır. Bu kadar çok üzerinde durulan bir konu olması nedeniyle özgün bilimsel araştırmanın formülü nedir? Açıkçası bu konuyla alakalı yapılabilecekler ana hatlarıyla belli olduğundan dolayı matematiksel olarak formül niteliğinde ortaya konulması mümkün değildir. Orada özgün bilimsel araştırmanın temelinde yatan kriterler herhangi bir bilgiden yararlandığınızda mutlak suretle buna referans göstermeniz gerçeğidir. Kısacası bu bilgiden hareket edecek olursak, siz bilimsel araştırma yöntemlerinin olması gerektiği şekilde yerine getirilmesini sağlarsanız problem yaşamınız zayıf bir ihtimaldir. Kaldı ki intihal gibi suçlamalarla karşı karşıya kalmamak ve meydana getirdiğiniz bilimsel araştırmanın amacı doğrultusunda başarılı kabul edilmesini sağlamak adına, özgün ve orijinal bir bilimsel çalıştırma meydana getirmeniz gerekiyor. Anlatılanlar yüksek lisans tezi yazma aşamasından başlamak üzere dönem projeleri dahil şekilde doktora düzeyine dek geçerlidir.
Tez Yazarken Farklı Yöntemler Var Mı?
Bilimsel araştırmalar temel manada farklı gibi görünüyor olsalar da aslında benzer şekilde meydana getirilir. Ancak tez yazarken farklı yöntemler var mı sorusunun yanıtı kesinlikle evet olacaktır. Burada bilimsel araştırmaları birbirinden farklı kılan hususun araştırmanın yöntemi yani metodoloji kısmı olduğu ifade edilebilir. Çünkü mühendislik alanlarında veya herhangi bir sayısal disiplininde literatür kısmı hazırlama ile sosyal bilimlerin herhangi bir disiplininde literatür aşamasının inanılmaz farklı olduğunu ifade etmek mümkün değildir. Söz konusu farklılık genellikle ilgili konuyla alakalı başlıklar açısından dikkate alınır. Dolayısıyla da literatür ile alakalı araştırma yaparken bunun ne şekilde yerine getirileceği ilgili bilim dalı ile alakalı değildir. Anlatılanlardan hareketle tez hazırlamanın farklı yöntemlerini meydana getiren metodoloji bölümüdür. Burada nitel veya nicel şekilde araştırmalar yapılır. Hatta özellikle doktora tezlerinde veya kapsamlı bilimsel araştırmalarda her iki yöntemin karma şekilde kullanıldığı da görülmektedir. Aşağıdaki başlıklar da bunlarla ilgili bilgileri ayrı ayrı ortaya koymaya gayret göstereceğiz.
Nitel Araştırma Yöntemiyle Tez Yazmak
Bilimsel araştırmaların ilk seçeneği nitel araştırma yöntemi ile tez yazmak olacaktır. Burada nitel araştırma yöntemi olarak ifade edilen sayısal bir veri olmadan yarı yapılandırılmış görüşme formu veya mülakat gibi çalışmalar ifade edilir. Dolayısıyla da nitel araştırma tercih eden bireyler yaptıkları tez yazma aşamasında yarı yapılandırılmış görüşme formu oluşturur ve bunları uygun gördüğü örneklem içerisinde uygulamak suretiyle verileri toplar. Elde edilen veriler ise gerek araştırmacı tarafından manuel şekilde gerekse de çeşitli yazılımlar kullanılmak suretiyle analiz edilebilir. Nitel çalışmalarla alakalı en önemli sınırlılık olarak konunun fazla dağılması ve sözlü olarak bilgi alındığından dolayı insanların seçenekleri fazladır. Görüşme yapılırken konunun dağılması an meselesidir. Çünkü açık uçlu soru sorulur ve bir bakmışsınız ki katılımcı sizin beklentiniz ile alakası olmayan konularda konuşmaya başlamıştır. Tatlı bir şekilde bunu önlemeli ve ana konuya döndürmelisiniz. Bu açıdan bakıldığında ise nitel araştırmalarda gereğinden fazla ve konuyla alakası olmayan bilgilerin elde edilmesi durumu söz konusudur. Tez hazırlama sürecindeki öğrencinin bunları ayıklamak suretiyle bilgileri gerçekten olan şekilde derlemesi beklenir. Aksi takdirde uzun bilgiler gibi görünüyor olsa bile elle tutulur bilgilerin elde edilemediği durumlar olmuştur.
Nicel Araştırma Yöntemiyle Tez Yazmak
Tez yazma sürecindeki ikinci alternatif nicel yöntemdir. Nicel araştırma yöntemi ile tez yazmak günümüzde en fazla tercih edilen seçenek olabilir. Çünkü burada sayısal veriler bulunmakta ve sayısal verilerin analiz edilmesi neticesinde bulguları ortaya konulmaktadır. Ortaya konulan bulgular ise göreceli kavramlar içermez ve konuyu inceleyen taraflar açısından yoruma kapalıdır. Bu çerçevede Türkiye’nin büyümesi %5 düzeyinde gerçekleşmiş dediğimizde insanlar acaba böyle olmadı mı ya da bu rakam az veya fazla diyemez. Kısacası en basit örnekte dahi sayısal olarak rakamlar ortaya konulduğundan ve bunların da matematiksel hesaplarla tespit edilmesi mümkün olduğundan dolayı insanların tartışmaları mümkün değildir. Özellikle de sosyal bilimler alanlarında bu konu son zamanlarda sıklıkla tercih edilmektedir. Bildiğiniz gibi fen bilimleri ile alakalı bir tez yazma sürecinde olan öğrencinin yaptığı deneysel çalışmalarda sayısal verileri ortaya koyması yüzlerce yıl önce de mümkündü. Örnek vermek gerekirse 0°’de suyun buz haline geldiği bilgisi toplumda herhangi bir kitle tarafından tartışılmaz. Ancak konu sosyal bilimler olduğunda ise durum değişkenlik gösterir ve insanların konuyla alakalı düşüncelere %100 katılması beklenmez. Aslında gerçek şudur ki sosyal bilimlerle alakalı tespitler toplumun hemen hemen her kesiminde aynı şekilde sonuç vermez. Dolayısıyla da sosyal bilimler alanıyla alakalı süreli yayın yani makale hazırlama veya tez yazma sürecinde sayısal verilere imkan veren nicel araştırma yöntemleri sıklıkla tercih edilmektedir. Böylelikle göreceli kavramları ortadan kaldırmak ve objektif değerlendirme yapmak mümkün olmuştur. Yakın gelecekte bu tür tez hazırlama yöntemlerinin daha fazla tercih edileceği düşünülmektedir.
Karma Yöntemlerle Tez Hazırlama Aşaması
Konu tez yazma yöntemleri olduğunda iki seçeneğe üst kısımda ifade ettik. Bu iki seçeneğin birlikte kullanılması neticesinde karma yöntemlerle tez hazırlama aşaması gerçekleştirilebilir. Ortalama bir öğrenci için yüksek lisans veya daha altı seviyelerde bu tür yöntemleri tercih etmek iş yükünüzü inanılmaz artıracağından dolayı genellikle tercih edilmez. Nadir de olsa yüksek lisans programlarını tercih ediliyor olsa da doktora veya özel çalışmalarla alakalı araştırmalarda bu tür bilgilerden yararlanılması tavsiye edilir. Çünkü her iki yöntemin de kendine has özellikleri bulunmaktadır ve bilimsel olarak meydana getirecek bulgular her iki yöntemde önemli düzeyde farklılık gösterebilir. Sözgelimi şirketler akademik olmayan ancak pazarlama faaliyetlerine yönlendirmek maksadıyla yaptıkları araştırmalarda karma yöntemleri tercih eder. Karma yöntemleri tercih edilmesi durumu doğru şekilde tespit etmek adına önemli faydalar sağlayacağından dolayı gerek özel araştırmalarda gerekse tez yazma sürecinde üst nitelikli çalışmalarda sıklıkla tercih edilir. Konu başlığınız doğrultusunda hangi araştırma yöntemini tercih edeceğinize kendiniz karar veriniz. Tabii ki bunu danışmandan onay almak suretiyle yapabilirsiniz.
