Tez Yazarken Dil ve Anlatım Şekli
Küçük birkaç bilgiye sahip olmamıza rağmen tez yazarken dil ve anlatım şekli açısından kapsamlı bilgiye sahip olduğumuzu ifade etmek güçtür. Bilimsel araştırmalarla alakalı yazıları meydana getirmek normal hayatınızdaki kullanım dilinden biraz farklı olduğundan dolayı daha fazla özen ister. Çünkü meydana getirilecek çalışmalar belki de yüzyıllar boyunca milyonlarca insanın karşısına çıkacak ve bilgi nesilden nesle aktarılacaktır. Bahsi geçen çerçevede tez yazarken dil ve anlatım şekli açısından konuya yaklaştığınızda öncelikli olarak bilgi somut şekilde ortaya konulmalıdır. Yani yüksek lisans tezini okuyan insanların ana hatlarıyla aynı düşünceyi ilgili yayından elde etmeleri gerekir. Bana göre veya bir başkasına göre bu kavramlar değişirse orada objektif bilginin ortaya koyulduğunda ifade etmek mümkün olmayacaktır. Dolayısıyla bilimsel çalışmaların öncelikli olarak objektif biçimde yansıtılması ve insanların ana çerçevede aynı düşünceyi hissetmesi gerekmektedir. Elbette bunu sağlayabilirken akademik çalışmalarda bilgi açık ve net şekilde ortaya kurulmalıdır. Bilginin net olmadığı durumlar, bilimsel çalışmalarda hiçbir şekilde tercih edilmez. Burada herhangi bir yazı kategorisinde olduğu gibi kişilerin farklı duygular hissetmesi beklenmez. Ayrıca çok güzel bir noktaya değindik; bilimsel çalışmaları meydana getirirken duygu hissiyatı gerekmez. Dolayısıyla bir yüksek lisans tezi ya da süreli yayın olarak tabir edilen makale yazarken insanlara duygu verilmesine gayret gösterilmez. Olması gereken objektif şekilde bilgileri ortaya koymak ve tamamen ispata dayalı şekilde bunları ifade etmektir. Ayrıca bilimsel çalışmalar meydana getirirken ortaya konulan ifadeler birbiriyle tutarlı olmalıdır. Dolayısıyla farklı düşünceleri bilimsel çalışma içerisinde vermek elbette doğal bir şey olmakla birlikte anlatılanların tutarlı şekilde sıralanması gerekmektedir. İspatlanamayan bilgilere bilimsel araştırmalarda yer verilmez. Bilim insanların meydana getirdiği çalışmalarda dikkate değer bir diğer husus ise kişisel ifadelerden uzak durmak ve pasif bir dil kullanmaktır. Örnek vermek gerekirse araştırmacı tez yazarken ben bunu buldum, bunu anlıyorum veya söylediklerimi düşünün gibi hiçbir ifade kullanmaz. Bunun yerine anlaşılmaktadır, düşünülmektedir veya tespit edilmiştir gibi ifadeler ortaya konur. Bilimsel araştırmalarda dünyanın her yerinde aynı şekilde pasif bir dil kullanılır ve bu çok önemlidir. Anlayacağınız üzere bilimsel çalışmaların referanslama tekniği ile meydana getirilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla da herhangi bir referansa dayanmayan bilginin dikkate alınması beklenemez. Sonuç itibariyle araştırmacı kendisine ait olmayan cümlelerin tamamına referans vermeli ve bunları uygun şekilde dosya içinde ve kaynakça kısmında ortaya koymalıdır.
Tez Türleri Nelerdir?
Bildiğiniz üzere akademik kategori açısından üniversitelerde üç farklı eğitim seviyesi bulunmaktadır. Bunlar ulaşılan basamak sırasına göre sırasıyla lisans, yüksek lisans ve doktora seviyeleridir. Bu programların her birisinde tez yazılması gerektiğinden dolayı tez türleri nelerdir denildiğinde üç farklı kategoriden bahsetmek mümkündür. Yukarıda bahsedilen üç eğitim basamağı ile alakalı lisans tezi ve yüksek lisans tezi veya doktora tezi hazırlamak icap eder. Dolayısıyla da üç tane tez türü olduğunu ifade edebiliriz. Yapılan araştırmalarda bitirme tezi veya üniversite ödev tez proje gibi çeşitli kelime öbekleri bir arada kullanılmakta ve araştırmalar yapılmaktadır. Ancak bunların sadece popüler arama kelimelerinden oluştuğu ancak tam olarak bu ifade edilen şekilde farklı bir tez türü bulunmadığını belirtmek gerekir. Bu arada şunu da eklemek gerekiyor ki bildiğiniz üzere iki yıllık önlisans programları bulunmaktadır. Bazı durumlarda önlisans tezi olarak bilgilendirme geçse de bu programlardaki akademik araştırmalar önlisans yönlendirilmiş çalışma olarak ifade edilmektedir. Dolayısıyla önlisans tezi gibi bir kavram genellikle tercih edilmez. Daha doğru ifadeyle öğrenciler arasında böyle bir kullanım vardır. Buna rağmen bilimsel manada söz konusu ön lisans programlarındaki araştırmalara ön lisans yönlendirilmiş çalışma adı verilmektedir.
Tez Danışmanı Nasıl Seçilir?
Bilimsel araştırma ile alakalı çeşitli bilgileri incelerken tez danışman nasıl seçilir konusuyla alakalı bilgilere genelde pek rastlayamıyoruz. Açıkçası üniversitelerde neredeyse tüm akademik seviyelerde tez danışman seçimi süreci ile alakalı öğrencinin bu işi nasıl yapması gerektiği ile alakalı genellikle bilgiler yer almaz. Dolayısıyla da tez danışmanı nasıl seçilir konusuyla alakalı öğrencilerin yazılı bilgilere ulaşması genel olarak pek mümkün görünmez. Dolayısıyla da bu denli önemli olan bir süreçle alakalı üniversitelerin doğru şekilde öğrencinin kendi aklına uygun danışmanı seçmesinin nasıl mümkün olduğu ile alakalı bilgi vermemesi bize göre kabul edilebilir bir durum değildir. Genel manada bakıldığında ise ilk olarak danışman-öğrenci uyumu bize göre birinci öncelik arasında yer almaktadır. Elbette birazdan aktaracağımız kıstaslar da aynı şekilde önemlidir ancak bize göre öğrenci danışman uyumu söz konusu olmadığı taktirde geriye kalanlar muhtemeldir ki doğru şekilde kullanılamayacaktır. İkincil olarak tez danışmanı seçim süreci ile alakalı baktığımızda öğrencinin çalışmayı düşündüğü bilim dalı ile danışman hocanın uzmanlık alanlarının aynı olması veya birbirine çok yakın olması beklenir. Tez yazma sürecinde başlık belirleme aşamasında genellikle sınırlandırma söz konusu olmadığından dolayı eğer danışmanla yakın teknik bilgiye sahip değilseniz birlikte koordine olmanız çok zor veya mümkün olmayacaktır. Bu sebepledir ki alternatifleri değerlendirirken sizin yazmayı düşündüğünüz tez konusuyla alakalı danışmanın uzmanlığının bulunmasına dikkat ediniz. Tez danışmanı tercihlerinde sık sık kendisiyle görüşme gerçekleştireceğinizden dolayı iletişim kurabilmek son derece önemlidir. Anlatılan çerçevede özellikle üniversitede veya fakültede yönetsel görevleri olan insanlarla tez yazma sürecine girişmeyiniz. Çünkü çok yoğun programları olduğundan dolayı size gerekli vakit ayıramayacaklar ve teslim zamanı geldiğinde yeterli sayıda görüşemediğiniz için çok fazla revizyon verilebilmektedir. Kısacası tez danışmanına ulaşabilir olmak düşündüğünüzden çok daha fazla önemlidir. Yukarıda anlatılan kriterleri dikkate aldığınız takdirde mümkün olan en doğru danışmanı seçeceğinizi düşünüyoruz. Eğer mümkünse üst sınıflardan tanıdıklarınız olduğu taktirde tez yazma süreci ile alakalı deneyimleri olan kişilerden görüş alıp bunları da değerlendirmeniz mantıklı bir yaklaşım olacaktır. Unutmayın ki tez hazırlama aşamasında danışman öğretim üyesi en az sizin kadar belki de sizden daha fazla tez hazırlama aşamasına etki edecektir. Bu etkinin olumlu ve verimli olabilmesi için de sizin doğru kişiyle çalışmanız gerekmektedir.
Tez Hazırlama Sürecinde Veri Toplama Teknikleri
