Anket ve Veri Toplama Yöntemleri
Özellikle sosyal bilimler alanlarında eğitim gören öğrenciler son zamanlarda anket yönteminden fazlaca faydalanmaktadır. Pek çok sosyal bilimler çalışmasında anket ve veri toplama yöntemleri hakkında araştırmalar yapıldığı ve bununla ilgili en doğru sistemin ne şekilde uygulanacağı hakkında bilimsel bulgular ortaya konulduğu görülmektedir. Veri toplama yöntemleri konusunda çok fazla alternatifler bulunmaktadır. Bunlardan birisi rastgele örneklem seçimidir. İsminden de anlaşılacağı üzere, katılımcılar ilgili koşulları sağlaması şartıyla rastgele araştırmacı tarafından seçilir. Anket ve veri toplama yöntemleri denildiğinde uygulanış açısından farklılıklar kastediliyor olabilir. Bunların klasik yöntem dediğimiz çıktı alıp katılımcılara dağıtılması akla ilk gelen yöntemdir. Ancak günümüzde bitirme tezi içerik yazılması aşamasında bu tür yöntemler artık pek tercih edilmiyor. Çünkü kağıtla çıktı alıp anket uygulamak öncelikle pratik ve ekonomik bir yöntem değildir. Bunun yanında insan hatasını ortadan kaldırma noktasında çeşitli sorunlar ihtiva eder. Örnek vermek gerekirse insanoğlu bazı yanıtları gözden kaçırabilir ve boş veri söz konusu olabilir. Ancak dijital mecralarda bu tür uygulamalar yapıldığında ise bir tane seçeneğe dahi işaretlemezseniz ve soruları da zorunlu tutarsanız sistem sonraki soruyu işaretlemenize izin vermeyecektir. Dolayısıyla da dijital mecralar üzerinden veri toplamak günümüzde daha fazla tercih edilen bir yöntem olmuştur. Böylelikle hem kâğıt israfı gibi durumlar söz konusu olmayacak hem de konumdan bağımsız şekilde dilediğiniz kişilerden veri toplamanız mümkün hale gelmiş olacaktır. Google Form veya Survey Monkey gibi platformlar bu konuda dünyada en çok kullanılan anket uygulama mecralarıdır.
Bitirme Tezi İçeriği Hazırlama
Yapılan araştırmalara göre öğrencilerin büyük çoğunluğu bitirme tezi içerik dediğinde eğitim gördüğü üniversitedeki programı kas ediyormuş. Yani yüksek lisans ya da lisans öğrencisi olduğu önemli olmaksınız ilgili programlarda bitirme tezi içerik kullanımına yaygın şekilde rastlanmıştır. Dolayısıyla aslında herkes kendi programından mezun olmak adına bu tür çalışmaları hazırladığını bilmektedir. Yine de lisans tezi ya da yüksek lisans tezi gibi kullanımların daha doğru olabileceğini düşünüyoruz. Şimdi aşağıda tez yazma aşamasıyla alakalı bazı bilgileri ortaya paylaşmaya gayret gösterelim.
Akademik Dergi ve Yayın Seçimi
Öğretim görevleri akademik hayatları boyunca bilimsel yayın üretirler. Bu ürettikleri bilimsel yayınları ise süreli yayın olarak tabir edilen makalelerde bilim dünyası ile paylaşırlar. Elbette bunların yanında bildiriler veya sempozyumlar gibi etkinliklerde de akademik içerikli bilimsel çalışmalarını paylaşmaları mümkündür. Kısacası genel olarak akademisyenlerin hayatları boyunca akademik dergi ve yayın seçimi konusunda çalışma yapmaları gerekir. Süreli yayın dediğimiz aslında akademik dergi ve yayın seçimi sürecinde ilgili bilimsel çalışmanın yayınlanacağı yerdir. Günümüzde çok büyük çoğunlukla dijital olarak hizmet veren bu mecralar, bilimsel çalışmaların en yaygın paylaşıldığı platformlardır. Kullanış bakımından da son derece uygundur çünkü uzun uzadıya yazılara yer verilmez. Makaleler genellikle 8 ile 12 sayfa civarında olur. Bu ise okuyucu dikkatini dağıtmadan hızlı şekilde ihtiyaç duyulan hap bilgiyi elde etmeye yarar sağlar. Ayrıca sadece akademisyenler değil üniversitelerden lisansüstü programlardan mezun olmak isteyen kişiler, bildiğiniz üzere mezun olmak için en az bir adet akademik yayın meydana getirmek durumundadır. Genellikle tezlerden üretilen bu yayınlar akademik dergi ve yayın seçimi aşamasında danışmanla birlikte yürütülen süreçtir. Sistem şu şekilde işler; tez içerik bakımından danışmandan onay alır ve devamında bitirme tezi içerik yazılarının özü niteliğinde görece daha kısa ancak ilgili makale yayın platformunun kurallarına uygun şekilde düzenlenir. Ağırlıklı olarak metodoloji kısmı birebir aynı şekilde kullanılır ancak literatürde daha öz bilgiler benzer başlıklarla yeniden yazılır. Ek olarak özet, tartışma ve sonuç gibi kısımlar tezle aynı olmayacak şekilde yeniden yazılır. Öğrenciler açısından durumu değerlendirecek olursak genellikle en kolay erişebilecekleri mecranın, bağlı bulunduğu enstitünün dergisi dolduğundan dolayı tezden ürettikleri makaleleri genellikle bu platformlarda yayınlarlar.
Dil Bilgisi ve Yazım Denetimi Araçları
Akademik çalışma meydana getirirken ilgili çalışmanın hazırlandığı dilin doğru şekilde kullanılması son derece önemlidir. Dilimiz Türkçe açısından duruma bakacak olursak bitirme tezi içerik aşamasında dil bilgisi ve yazım denetimi araçları kullanmak gerektiği su götürmez bir gerçektir. Elbette araştırmacı bu konulara dikkat eder ancak insanoğlunun yapacağı hataları ortadan kaldırmak adına Microsoft Word gibi çeşitli programlar kullanılır. Zaten hepinizin bildiği üzere tezlerin %99’u bu programda yazılır. Dil ayarları ve yazım denetiminden Türkçe seçilmesi suretiyle hatalı yazılan kelimelerin işaretlenmesi durumu söz konusudur (İngilizce yazılanlar tezlerde İngilizce dilini seçiniz). Kısacası tez veya dönem projesi yazarken dilbilgisi ve yazım denetimi araçları açısından ilk kontrol bu programda otomatik olarak yapılır. Tahmin edeceğiniz üzere hatalı yazılan kelimelerin üzerine kırmızıyla çizdiğinden dolayı siz durumu kolaylıkla fark edecek ve gerekli düzenlemeyi yapacaksınız. Elbette bilgisayar yazılımları cümledeki anlatım bozukluğu veya devrik cümle gibi durumları tespit edemez. Dolayısıyla ilgili programların yaptığı yalnızca kelime odağında yazım hatalarını kontrol etmek olacaktır. Ayrıca Microsoft Word arka arkaya aynı kelime kullanımı gibi durumlarda tespit edebilmekte ve olası bir gereksiz kelime kullanımında tespit edebilmektedir. Ancak her halükârda bitirme tezi içerik yazma işleminin bitmesi neticesinde anlatım bozukluğu açısından bir insanın bu çalışmayı detaylı şekilde incelemesi gerekiyor. Kısacası dil bilgisi ve yazım denetim araçları herhangi bir metin oluştururken bize önemli kolaylıklar sağlamaktadır. Ancak dilin doğru kullanımı ve anlatım bozukluğu gibi durumları tespit edebilmek her halükarda insanoğlunun ortaya koyabileceği durumlar olarak 2024 yılında bile hala geçerliliğini korumaktadır. Bilimsel araştırmaların okuyucunun ilgisini çekmesi ve sıkıcı bir dil kullanılmaması gibi durumlarda yine insan faktörü ile gözden geçirilebilecek durumlar olduğundan dolayı, dilin doğru şekilde kullanılması akademik çalışma oluşturma sürecinde son derece önemlidir.
Dönem Projesi Konusu Nasıl Seçilir?
Öncelikli olarak dönem projesi nedir buna yanıt verelim. Dönem projesi dediğimiz şey tezsiz yüksek lisans programlarında eğitim gören öğrencilerin dersleri tamamlaması neticesinde meydana getirmesi gereken bilimsel araştırmadır diyebiliriz. Kısacası bitirme tezi içerik nasıl yazılıyorsa, tezsiz programlarda ise dönem projesi içerik yazma işlemi yapılır demek hatalı olmayacaktır (Veya yüksek lisans projesi ismi verilir). Anlatılan bilgilerden hareketle dönem projesi yazılması bu programlarda eğitim gören öğrenciler için bir zorunluluktur. Peki ilgili öğrenciler dönem projesi konusu nasıl seçilir denildiğinde ne yanıt vermek gerekiyor? Öncelikli olarak tez konusu nasıl belirlenir sorusuna verilecek yanıttan herhangi bir farklılık olmadığını burada gönül rahatlığıyla söyleyebiliriz. Birkaç cümleyle açıklamak gerekirse dönem projesi konusu nasıl seçilir denildiğinde öncelikli olarak sizin istek duyduğunuz bir konu üzerine yoğunlaşmanız tavsiye edilir. Elbette ki öğrencinin tek başına bir konu üzerinde çalışmak istemesi yeterli olmayacaktır. Danışman öğretim üyesinin bitirme tezi içerik hakkında ne düşündüğü de en az sizin kadar konu belirleme aşamasında etkili olmak durumundadır. Bu çerçevede kendi düşüncenizle birlikte danışmanla görüşmek suretiyle onun beklentilerini de öğrenmeniz gerekiyor. Takip eden süreçte ise her ikinizin bununla alakalı düşünce içerisinde olması benzer şekilde yeterli olmayacaktır. Çünkü literatürde kaynak bulunmuyorsa ilgili konudan uzaklaşmak gerekir. Sözü geçenlere ek olarak metodoloji kısmı ile alakalı uygulamayı düşündüğünüz anket veya mülakat konusunda problem yaşıyorsanız yine aynı şekilde bu konuyu revizyona uğratmanız gerekmektedir. Ayrıca kişisel gelişiminize olacak katkısı nedeniyle bir konu üzerine yoğunlaşmak sizin için faydalı olabilir. Yukarıda anlatılanların her birisini dikkate almak suretiyle işlemleri yaptığınız taktirde dönem projesi konusuyla alakalı kendi açınızdan en doğru alan üzerine odaklanmış olursunuz.
