Tezde Özet Kısmına Ne Yazılır?
Tez, makale, dönem projesi ya da bildiri gibi çalışmaların her birisinde belirli ana kısımlar bulunur. Uluslararası açıdan bakılırsa genel-geçer olanları başlıklar halinde sıralayacak olursak özet, İngilizce özet, giriş, literatür taraması, araştırmanın yöntemi, tartışma, sonuç ve öneriler ile kaynakçadır. Hatta gerekiyorsa ekler kısmı veya özgeçmiş gibi metinler bu dosyalarda yer alır. Herhangi bir akademik çalışmanın ana gövdeleri olarak belirtilen bu kısımlar arasındaki özet bölümünü inceleyeceğiz. Öncelikli olarak tezde özet kısmına ne yazılır sorusuna birlikte yanıt arayacağız. Devamında ise bu soruya yanıt vermemizle birlikte aşağıda alt başlıklarda göreceğiniz üzere tez özeti kaç kelime olmalı, özet çıkarma nasıl olur ve araştırma özeti nasıl yazılır gibi sorulara ayrı ayrı başlıklar halinde yanıt verilecektir. Ana inceleme konumuz olan tezde özet kısmına ne yazılır sorusuna yanıt vermek gerekirse çalışmanın amacı, araştırmanın yöntemi, sınırlılıklar ve elde edilen sonuçlar olarak ifade edilebilir. Önceki cümleden anlaşılacağı üzere bu gibi kısımlarda yukarıdaki dört kriter etrafında bilgiler paylaşılır. Bazı üniversitelerde farklı şekilde çalışmalar talep ediliyor olsa bile ulusal ve uluslararası düzeyde incelemeler yapıldığında temel kriter olarak özet metninde yukarıdaki dört sorunun yanıtlanması istenir. Özet metninde genellikle bir sayfa veya bir sayfadan daha kısa olacak biçimde hazırlanmak durumundadır. Dolayısıyla sayfalar dolusu özet yazılması hiçbir durumda tercih edilmez. Adı üstünde çok kısa olacak şekilde, bir çalışmanın yüzlerce sayfalık metnini, maksimum bir sayfada ortaya koymak suretiyle özet meydana getirilmelidir. Özet metniyle alakalı bir diğer önemli konu ise özetin içinde kesinlikle kaynakça gösterilmez ve tamamen araştırmayı meydana getiren kişi tarafından yazılmak durumundadır. Dolayısıyla özet içerisinde herhangi bir alt başlık veya referans gibi seçenekler düşünülemez.
Tez Özeti Kaç Kelime Olmalı?
Bilindiği üzere lisans veya yüksek lisans programlarının her birisinde tez yazma kılavuzları bulunmaktadır. Bu kılavuzlarda çalışma içerisinde hangi bölümlere yer verilmesi gerektiği ve bunların hangi sırayla dosya içerisinde yer alması beklendiği ortaya konulur. Öğrenciye düşen bunları dikkate almak suretiyle meydana getireceği akademik içerikli çalışmayı tasarlamaktır. Tez yazım kılavuzları içerisinde tez özeti kaç kelime olmalı sorusuna verilecek yanıt dahil olmak üzere, tüm biçimsel özellikler ortaya konur. Örnek vermek gerekirse tez özeti kaç kelime olmalı denildiğinde her kılavuzda bununla alakalı bilgi bulamazsınız. Bu bilgiye ulaşamıyor olmanızın nedeni bazı durumlarda kılavuzun eksik veya hatalı meydana getirilmesi bazı durumlarda ise ilgili okulların zaten kelime odaklı çalışma talep etmiyor olmasından kaynaklıdır. Yine de doğru hazırlanmış bir kılavuz olduğu taktirde özet metni ile alakalı her ne talep ediliyorsa mutlak suretle tez yazım kılavuzunda detaylıca açıklaması yapılmış olur. Daha doğru ifadeyle bulunmak zorundadır. Kelime sınırı bulunmayan üniversitelerde ise maksimum bir sayfa gibi somut ifadeler belirtilirse özet metniyle alakalı öğrencilerin zihinlerindeki soru işaretleri ortadan kaldırılacaktır. Bazı okullarda ise kelime sınırı olduğundan dolayı herhangi bir bölümün kaç kelimeden oluşacağı alt bant ve üst bant olarak sınırlar çizmek suretiyle öğrencilere iletilir. Böyle üniversitelerde genellikle özet metninin 150 ile 300 kelime arasında olması istenir. Kelime sınırı ortaya konulduğunda ise aynı durum İngilizce özet için geçerli değildir. Çünkü ilgili tezin hazırlandığı özet metni kelime açısından dikkate alınması gereken noktadır. Paylaşılan bilgiden hareketle İngilizce özet yani abstract veya summary kısmı Türkçe hazırlanmış bir tez için kelime sınırı açısından değerlendirmeye alınmaz. Çünkü bu metinler Türkçe özetin birebir çevirisi olmak durumundadır. Kaldı ki pek çoğunuzun bildiği üzere İngiliz dosyalarda Türkçe’ye göre çok fazla sayıda kelime çıkar. Örneğin siz maksimum 300 kelime isteyen bir üniversiteye Türkçe özet metnine 280 kelime hazırlarsanız bunun İngilizce özeti muhtemelen 350 ile 400 kelime civarında olacaktır. Böyle bir durumda özet metninin normal şartlarda kabul edilmesi mümkün olmazdı. Ancak üst kısımda ifade edildiği üzere tezin yazıldığı ana dil, kelime sayısı açısından dikkate alınması gereken kriterdir. Şimdi tezde özet kısmına ne yazılır başlığı altında bir diğer başlığı incelemeye devam edelim.
Özet Çıkarma Nasıl Olur?
Ana inceleme konumuz tezde özet kısmına ne yazılır olmasına rağmen akademik çalışmaların bu bölümüyle alakalı bildiklerimizi ortaya koymaya devam ediyoruz. Ayrıca özet çıkarma nasıl olur sorusuna yanıt vermek maksadıyla bu metni meydana getiriyoruz. Öncelikle ifade etmek gerekir ki özet kelimesinin anlamı herhangi bir ifadenin daha kısa ve sade şekilde ortaya konulmasıdır diyebiliriz. En azından akademik çalışmalar için bu şekildedir. Dolayısıyla bu bilgiden hareketle özet çıkarma nasıl olur denildiğinde, yüzlerce sayfalık bir dosyayı bir sayfada özetlemeniz gerektiği yanıtı paylaşılabilir. Burada her daim vurguladığımız üzere çalışmanın amacı, çalışmanın araştırma yöntemi, araştırmanın sınırlılıkları ve elde edilen sonuçlar özet metninde mutlak suretle yanıt aranması gereken sorular arasındadır. Yapılacak işlemler neticesinde ise herhangi bir ifadenin özetinin çıkarılması biraz daha farklı olacaktır. Örnek vermek gerekirse, herhangi bir kitabı okudunuz ve bunun özet çıkarma nasıl olur sorusuna uygun şekilde kitabı sadeleştirmek istediğinizi düşünelim. Burada genellikle okuduğunuzu aklınızda kalan kalan cümlelerle mümkün olan en kısa şekilde anlatırsınız. Dolayısıyla siz 100 sayfalık metin okuduğunuzda aklınızda her ne kaldıysa mantık çerçevesi etrafında bir sayfa içerisinde bunu anlatmanız gerekmektedir. Tez yazarken durum benzer şekilde ilerler. Onlarca sayfa içerisinde binbir emekle ortaya koyduğunuz çalışmanın amacının ne olduğu başta olmak üzere durumunu özetleyecek şekilde bir-iki sayfalık dokümanda özet metni oluşturulabilir.
Araştırma Özeti Nasıl Yazılır?
Tezde özet kısmı nasıl olmalıdır sorusuna yanıt ararken aynı zamanda araştırma özeti nasıl yazılır konusunda bildiklerimizi size aktarmak istiyoruz. Örnek vermek gerekirse tezler ya da herhangi bir akademik içerikli çalışmaların özetlerinin bulunması gerekir. Bahsi geçen çerçevede araştırma özeti nasıl yazılır, denildiğinde aslında üst başlıkta ifade edilenlerin tamamı birebir olarak geçerlidir. Bu bilgiden hareketle araştırmanın özeti kısmında bilgi verilmesi gereken bazı kriterler bulunur. Aslında bunlar tezde özet kısmında ne yazılır sorusuna verilecek yanıtla benzerlik gösterir. Örneğin literatürle alakalı herhangi bir anlatım ya da bilgi verme zorunluluğu özet kısmında kesinlikle söz konusu değildir. Özet kısmında öğrenciden veya akademisyenden beklenen ilgili akademik çalışmanın içinde her ne yaptıysa bunu bir-iki sayfada anlatmasıdır. O halde araştırmanın özeti nasıl yazılır denildiğinde oluşturulmuş olan çalışmanın hipotezleri ve istatistik veri analizi sonucu somut biçimde ortaya konur. Sonuç olarak araştırma özeti, tez ya da dönem projesi gibi akademik içerikli çalışmaların özetini yazmaktan farklı olarak değerlendirilemez.
Tez Yazım Kaynakları
Tez veya dönem projesi hazırlamak önemli olmaksızın kurallar sadece ulusal düzeyde değil uluslararası camiada da aynı şekilde uygulanır. Konu tez yazım kaynakları olduğunda aslında herhangi bir bilimsel yayının meydana getirilmesinde her ne kullanılıyorsa burada aynı koşullar geçerlidir. Kısacası tezde özet kısmına ne yazılır sorusuna nasıl ki aynı yanıt veriliyorsa burada da aynı durum geçerlidir. Tez, proje, sempozyum, bildiri, kongre özeti ya da makale hazırlama süreçlerinin her birisi temel mantık olarak aynı şekilde meydana getirilir. Bunları meydana getirirken ilgili bilim adamının yapması gereken şey bilimsel açıdan kabul edilebilir yayınlara çalışma içerisinde yer vermektir. Dolayısıyla tez yazım kaynakları denildiğinde bunlardan bir farklılık söz konusu değildir. Örnek vermek gerekirse resmi olmayan web siteleri veya sosyal medyadan elde edeceğiniz bilgileri tez yazma kaynakları olarak kullanamazsınız. Anlatılanlardan hareketle bilimsel çalışmaların her birisini benzer şekilde değerlendirmeli ve tez ya da yüksek lisans projesi gibi kategorize ederek bunlarda farklılıklar olmadığını anlamak gerekir. Devamında ise olması gereken bilimsel açıdan kabul edilebilir kaynaklara ilgili akademik çalışma içerisinde yer vermektir. Ana hatlarıyla bakıldığında akademik içerikli çalışmalarda kaynak gösterilecek yayınlar aşağıdaki şekilde sıralanabilir. Bunlar; • Kitaplar • Süreli yayınlar • Bildiriler • Sempozyum tutanakları • Kongre tutanakları • Tezler • Resmi web siteleri • Şahısların resmi web siteleri • Üniversite internet siteleri • Gazeteler • Dergiler biçiminde sıralanabilir.
